Küçük yaşlarda başlayan büyük tehdit

İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Bilim Komisyonu Üyesi Uzm. Dr. Selda Handan Karahan, 24 Ekim Dünya Çocuk Felci (Polio) Günü kapsamında önemli açıklamalar yaptı..

Dr. Karahan, “Çocuk felcine karşı aşı geliştiren ilk ekibi yöneten Jonas Salk’ın doğum gününü hatırlamak, bu hastalığa ve toplumda aşı ile korunulan hastalıklara karşı bilinci oluşturmak için 24 Ekim günü Dünya Çocuk Felci (Polio) Günü olarak anılmaktadır.” dedi ve ekledi:

Küresel Eradikasyon Hedefine Ulaşılıyor
"1988 yılında başlatılan küresel çocuk felci eradikasyon girişimi çok önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) öncülüğünde başlatılan bu girişim sayesinde vahşi poliovirüs vakaları 1988'den bu yana %99'dan fazla azalmış, 125'ten fazla endemik ülkedeki tahmini 350.000 vakadan 2021'de yalnızca 6 vakaya düşmüştür. 3 vahşi poliovirüs suşundan tip 2 ve tip 3 ortadan kaldırılmış, 2022 itibarıyla yalnızca Pakistan ve Afganistan’da tip 1 poliovirüs görülmeye devam etmektedir.

Çocuk Felci: Küçük Yaşlarda Büyük Tehdit
Poliomiyelit (çocuk felci), çoğunlukla 5 yaşın altındaki çocukları etkileyen bulaşıcı bir viral hastalıktır.” diyen Karahan, hastalığın insanlarda görüldüğünü ve virüsün fekal-oral yolla bulaştığını belirterek, “Enfekte olan kişiler belirti göstermeseler bile hastalığı haftalarca yayabilir. Hastalanan çocukların bir kısmında kalıcı felçler gelişir ve bazılarında solunum kaslarının felç olmasıyla ölüm meydana gelir.

İlk Belirtiler ve Aşıyla Korunmanın Önemi
İlk belirtileri ateş, yorgunluk, baş ağrısı, kusma, boyun tutulması ve uzuv ağrısıdır. 200 enfeksiyondan biri kalıcı felce yol açar. Felç geçirenlerin %5-10’u solunum kaslarının etkilenmesiyle yaşamını kaybeder. Çocuk felcinin kesin bir tedavisi yoktur, ancak aşıyla tamamen önlenebilir bir hastalıktır.

Aşıların Gelişimi: Salk ve Sabin’in Katkıları
İlk aday aşı, virolog Hilary Koprowski tarafından geliştirilmiş ve 1950’de ilk kez uygulanmıştır. Daha sonra Jonas Salk, 1952’de inaktive poliovirüs aşısını (IPV) geliştirmiştir. Bu aşı iki doz sonrası bireylerin yüzde 90’ından fazlasında bağışıklık sağlamaktadır. Albert Sabin’in geliştirdiği oral polio aşısı (OPV) ise 1962 yılında ruhsatlandırılmış ve dünya çapında yaygın kullanıma girmiştir.

Sürü Bağışıklığına Katkı Sağlıyor
OPV, vahşi poliovirüsün yayılımını etkili biçimde durdurarak hem bireysel hem toplumsal koruma sağlar. IPV güçlü bir bağışıklık sağlar ancak fekal-oral bulaşın önlenmesinde OPV kadar etkili olmaz.

Erken Aşılamanın Önemi
1950’lerden itibaren aşıların yaygınlaşmasıyla çocuk felci hızla azalmıştır. Her iki aşı da güvenli ve etkilidir. Birden fazla doz uygulandığında çocukları ömür boyu koruyabilir.  Çocuk felcini eradike etme stratejileri doğru uygulandığında başarı kesindir. Türkiye’de çocuk felci aşısı ilk kez 1963 yılında Muş ilinde uygulanmıştır.
2008’de inaktif polio aşısı (İPA) beşli karma aşıyla birlikte takvime eklenmiştir. 1989’da başlatılan Polio Eradikasyon Programı sayesinde Türkiye, 2002 yılında DSÖ Avrupa Bölgesi tarafından ‘Poliodan Arındırılmış Bölge’ olarak belgelendirilmiştir.

Aşılama ile Birlikte A Vitamini Desteği de Hayat Kurtardı
Aşılama kampanyaları sırasında verilen A vitamini desteği sayesinde tahminen 1,5 milyon çocuğun yaşamı kurtarılmıştır. Çocuk felcini ortadan kaldırmak, yalnızca bir sağlık başarısı değil; insanlık için ortak bir sorumluluktur. Başarının sürdürülebilmesi için aşılama programlarının eksiksiz uygulanması ve tüm çocukların korunması hayati önem taşımaktadır.”