Hematoloji uzman? say?s? "ALARM" veriyor!

Türk Hematoloji Derne?i taraf?ndan düzenlenen “49. Ulusal Hematoloji Kongresi” Antalya’da gerçekle?tirildi. 

Türk Hematoloji Derne?i Ba?kan? Prof. Dr. Muhlis Cem Ar, Türk hematolojisinin (kanbilimi) h?zla kan kaybetti?ini belirterek, 2018 y?l?ndan beri hematolog say?s?nda bir dü?ü? oldu?una dikkat çekti.
Türk Hematoloji Derne?i Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Özgür Mehtap, bu y?l gerçekle?tirilen yan dal uzmanl?k s?navlar?nda çocuk hematolo?u say?s?n?n alarm verici ?ekilde azald???n? aç?klad?.
Kongre çerçevesinde düzenlenen bas?n toplant?s?nda konu?an Türk Hematoloji Derne?i Ba?kan? Prof. Dr. Muhlis Cem Ar, kongre bünyesinde bu sene 10'u sözlü sunu, 5'i tart??mal? poster oturumu olmak üzere toplam 41 bilimsel oturum, 16 uydu sempozyumunun bulundu?unu kaydetti.
Ar, kongrenin uluslararas? gününde Türk Hematoloji Derne?i ile Avrupa Hematoloji Birli?i (European Hematology Association-EHA) ile ortak olarak HOPE MENA (EHA Highlights) toplant?s? gerçekle?tirildi?ini bildirdi.
Kongrenin en önemli oturumlar?nda "100. Y?l Prof. Dr. Yücel Tangün Oturumu"nda, k?sa süre önce kaybedilen derne?in eski ba?kanlar?ndan Prof. Dr. Yücel Tangün'ün an?ld???n?, daha sonra Türkiye'de hematolojinin geçmi?i, mevcut durumdaki sorunlar? ve gelece?inin masaya yat?r?larak tart???ld???n? dile getiren Ar, "Türkiye'de hematoloji alan?nda sadece hekimlerin ve ara?t?rmac?lar?n e?itimine de?il ayn? zamanda halk?n, sa?l?k hizmeti verenlerin ve ilaç endüstrisi çal??anlar?n?n da do?ru bilgiye ve fark?ndal??a ula?mas?n? hedefleyen THD, bu ba?lamda kongrenin 2. günü ilaç endüstrisi çal??anlar? için bir e?itim program? düzenlemi?tir. Kat?l?m?n yüksek oldu?u kurs büyük be?eni toplad?" diye konu?tu.

HEMATOLOG SAYISI DÜ?ÜYOR, ÖNLEM ALINMALI
2018 y?l?ndan beri hematolog say?s?nda bir dü?ü?ün oldu?unu dile getiren Ar, "Daha az say?da iç hastal?klar? uzman?, çocuk sa?l??? ve hastal?klar? uzman? hematoloji yan dal?na ilgi gösteriyor. Say?lar giderek azal?yor. En son Yan Dal Uzmanl?k S?nav? sonras? eri?kin hematoloji aç?s?ndan 120 kadrodan ancak 25'ine ba?vuru oldu. Pediatrik hematolojide de 80 kadrodan 5 ba?vuru oldu. Bu önemli bir sorun. Giderek az say?da çocuk hastal?klar? uzman? ve iç hastal?klar? uzman? hematolog olacak. Önümüzdeki 10 y?lda bu hastal?klarla u?ra?an hekim say?s?nda belirgin bir azalma olmas?n? bekliyoruz. Bunun bir ?ekilde önüne geçilmesi gerekir" diye konu?tu.

Türk Hematoloji Derne?i ve Hematoloji T?pta Uzmanl?k Yeterlilik Kurulu'nca yap?lan anket sonuçlar?ndan bilgiler payla?an Ar, "Ankette bu e?ilimin iç hastal?klar?, daha çok eri?kin hekimlerle yap?lm?? bir anket ama ayn?s? Türk Pediatrik Hematoloji Derne?i de düzenledi. Onlar?n sonuçlar? da benzer yönde, görüyoruz ki hematolog olmak istemiyorlar. Bunun ba??nda da en önemli faktör i? yükünün fazla olmas? geliyor. Zor hastalarla u?ra??l?yor. Çal???lan ortam?n hastalar? izlemek için yeterli olmamas? ve hekimlerin kendilerini yaln?z hissetmeleri. Bu kadar yo?un çal??maya o ücretin tam kar??l?k gelmedi?ini dü?ünüyorlar anket sonuçlar?na göre. Bizim için en önemli olan genç arkada?lar? bir ?ekliyle bu alana yönlendirebilmektir. Çünkü çok önemli bir alan ve bilimsel ara?t?rmalar hem de bu hastalar?n standart tedavilere eri?mesi aç?s?ndan önemli. Say? azal?rsa ülkede bu aç?dan ciddi bir sorun olacak" ifadelerine yer verdi.
Dernek verilerine göre Türkiye 700 civar?nda hematolog oldu?unu kaydeden Ar," Bu rakam mevcut haliyle korunsa bile iyi ama önümüzdeki 10 y?lda ilgi azl??? devam ederse say? ciddi ?ekilde dü?ecek" dedi.
Hematoloji T?pta Uzmanl?k Yeterlik Kurulu hakk?nda bilgiler veren Ar, "Türkiye'de e?itim ara?t?rma hastaneleri ve üniversitelerde toplam 52 tane e?itim merkezi bulunmaktad?r. Bu merkezlerde verilen e?itim, e?itici kadrolar? ve merkezin tan?/tedavi olanaklar? temelinde farkl?l?klar gösterebilmektedir. Söz konusu farkl?l?klar? en aza indirmek ve ulusal düzeyde hematoloji e?itimini uluslararas? standartlara yükseltebilmek aç?s?ndan merkezlerde verilen e?itimin akreditasyonu büyük önem ta??maktad?r. Türk Hematoloji Derne?i bu ba?lamda 2022 y?l?nda verdi?i finansal destek ile Hematoloji T?pta Uzmanl?k Yeterlik Kurulu'nun olu?mas? sa?lam??t?r. Çal??malar?na h?zla ba?layan HEMTUYEK 2 y?l gibi k?sa bir süre içinde Prof. Dr. Muzaffer Demir ba?kanl???nda 29'un üzerinde hematolog, e?itimci ve uzmanl?k ö?rencisinin kat?l?m? ile Türkiye'de Hematoloji e?itimine dair kurumsal ve bireysel standartlar? tan?mlam?? ve bu standartlara ait ölçme, de?erlendirme yöntemlerini belirlemi?tir. Söz konusu standartlar?n uluslararas? standartlar, ön planda Avrupa Hematoloji Müfredat? ile uyumlu olmas? sa?lanm??t?r. 2023 y?l? içinde s?ras?yla Gazi Üniversitesi, Trakya Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi T?p Fakülteleri ziyaret edilerek akredite edilmi?tir. Yine bu y?l içinde bireysel yeterlik ölçmek amac?yla sözlü ve yaz?l? a?amalardan olu?an HEMTUYEK Ulusal Hematoloji Yeterlik S?nav? yap?lm?? ve 7 hematoloji uzman? bireysel yeterlik alm??t?r. Ayr?ca, 2019 y?l?ndan bu yana Avrupa Hematoloji Yeterlik S?nav? Türk Hematoloji Derne?i taraf?ndan Avrupa ile e? zamanl? olarak Türkiye'de yap?lmaktad?r" ifadelerine yer verdi.

"EHA HIGHLIGHTS" ??B?RL???
Prof. Dr. Ar, Avrupa Hematoloji Birli?i (European Hematology Association) ile 2005 y?l?ndan beri devam eden yak?n i?birli?inin 2014 y?l?nda imzalanan ortakl?k protokolü ile güçlendi?ini ve 2022 y?l?nda imzalanan bir ortak üyelik protokolü ile de Türk Hematoloji Derne?i üyelerinin ayn? zamanda EHA üyesi olman?n yolunun aç?ld???n? belirtti.
Hücresel tedavilere eri?im hakk?nda bilgiler veren Prof. Dr. Muhlis Cem Ar, günümüzde birçok tedavi alan?nda oldu?u gibi hematolojide de hedefe yönelik tedavilerin, ba????kl?k sistemi üzerinden etkisini gösteren tedavilerin (?mmunoterapi, hücresel tedaviler) ön plana ç?kt???n? kaydetti.
HÜCRESEL TEDAV?LER?N ULA?ILAB?L?R OLMASI ?Ç?N ÇALI?IYORUZ
Özellikle CAR-T hücre tedavilerinin ileri biyoteknolojik ürünler olmalar?, teknolojik alt yap? gerektirmeleri ve maliyetli olmalar? nedeniyle Türkiye'de eri?imin son derece k?s?tl? oldu?unu i?aret eden Ar, "Bu ba?lamda, Türk Hematoloji Derne?i Hücre ve Gen Tedavileri Bilimsel Alt Komitesi bir toplant?lar dizi ba?latt?. Toplant?lar?n temel amac?, üniversitelerde hücresel tedavilerle u?ra?an temel bilimcileri, bu tedavileri kullanan klinisyenleri, üretici konumundaki ilaç sektörünü, düzenleyici roller nedeniyle ile Sa?l?k Bakanl??? ve geri ödeme kurumunu bir araya getirerek hücresel tedavilerin uluslararas? standartlara uygun bir ?ekilde üretilebilmesi için gereken zemini olu?turmak. Yurtd???nda çe?itli ülkelerin hücresel tedavileri kendi hastalar?na nas?l ula?t?rd?klar?na dair deneyimleri ö?renmek için bu konuda çal??m?? yabanc? ara?t?rmac?lar ve sektör temsilcileri de toplant?lara davet edilmi?tir. Hedefimiz bu toplant? dizisi sonunda ara?t?rmac?lar, hekimler, sa?l?k otoritesi ve endüstrinin i?birli?i ile bir uzla?? ve yol haritas? ç?kar?lmas?d?r. Bu ?ekilde yeni tedavilerin ülkemizde uluslararas? standartlarda ve en uygun maliyette üretilmesi ve hasta eri?iminin sa?lanmas? kolayla?acak" de?erlendirmesinde bulundu.

MESLEK DAHA ÇEK?C? HALE GET?R?LMEL?
Türk Hematoloji Derne?i Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Özgür Mehtap, 2018 y?l?ndan bu yana hematoloji yan dal ba?vurular?nda gözlenen ciddi dü?ü?ün nedenlerinin ara?t?r?ld???n? dile getirerek, "Önümüzdeki 10 y?l içinde hematoloji alan?nda yeti?ecek hekim say?s?n?n giderek azalaca??n? dü?ünüyoruz. Dernek bir anket düzenledi, sebebi ne olur diye. Bu anket yan dal uzmanlar? yan dal uzmanl???na girecek asistanlar, di?er yan dal uzmanlar? ve uzmanla aras?nda yap?ld?. Hematolojiyi tercih etme oranlar? oldukça dü?ük ç?kt?. En büyük sebebi yo?un i? yükü. Nüfusa oranla hematolog say?s? az. ?lerde bu i? yükü daha da artacak. ?kincisi hastalar?m?z?n daha a??r komplike hastalar olmas? buda i? yükünü kaps?yor. Üçüncüsü ise kazanç, yani maa?lar. Çözümler üretilmesi laz?m. Bu ?ekilde devam ederse bilim insan? ve hekim bulmak zorla?acak. Verilen sa?l?k hizmeti aksayacak bilimsel ç?kt?larda azalacak. Bunlar?n hepsi Türk Hematolojisinin kan kaybetmesine neden olacak. Gerekirse bilimsel dan??ma kurullar? olu?turulup, çözümlerin olmas? ve mesle?in nas?l çekici hale getirilmesi bir çal??tayla olu?turulabilir. Sorunun çözülmesi gerekir." ifadelerine yer verdi

GENET?K HASTALIKLARDA ERKEN TANI HAYAT? ÖNEM TA?IYOR
Türk Hematoloji Derne?i Genel Sekreteri Prof. Dr. Reyhan Küçükkaya, genetik tan?sal testlerin önemi hakk?nda bilgiler verdi.
Anne ve baban?n genlerinin harmanlanmas?yla olu?an genetik yap?n?n, gözün renginden davran??lara kadar bütün özellikleri belirledi?ine de?inen Küçükkaya, "Genetik yap?m?zda anne ve babadan gelen baz? farkl? kombinasyonlar, genetik hastal?klar?na neden olmaktad?r. Hematolojiyi ilgilendiren genetik hastal?klar?n ço?u, hayat?n ilk y?llar?nda bulgular?n? vermektedir. Az bir k?sm? ise daha ileri ya?larda tan?nabilir hale gelmektedir. Temel olarak tüm hücrelerimizde ayn? genetik yap?y? ta??yor olmam?za ra?men, ya?am?m?z süresince maruz kald???m?z d?? etkiler nedeniyle baz? hücrelerimizde genetik materyalde de?i?iklikler olu?abilmektedir. Mutasyon ad?n? verdi?imiz bu de?i?imlerin ço?u hücrenin metabolizmas?n? olumsuz etkiledi?inden yavru hücrelere aktar?lamaz. Ancak bir k?sm? hücrenin daha farkl? davranmas?na, daha uzun ya?amas?na veya h?zla ço?almas?na olanak tan?r. H?zla mutasyonlu yavru hücrelerin geli?mesiyle yeni bir topluluk olu?ur. Normalde ba????kl?k hücrelerimizin bu anormal hücreleri tan?y?p yok etmeleri beklenir. E?er ba????kl?k hücrelerimiz bu yeni topluluklar? yabanc? olarak alg?layamazsa 'kanserli dokular' geli?ir. Yeni geli?en kanserli dokular?n bir k?sm?, bulunduklar? organlara veya ki?iye bir zarar vermeden yava? bir büyüme seyrini takip ederler. Yüksek dereceli lenf kanserleri ve akut lösemilerde seyir çok h?zl?d?r, hemen tan? konup tedavinin ba?lanmas? çok önemlidir. Bu hastalar?n önemli bir k?sm? standart kemoterapilere iyi cevap vermemekte, hayat süreleri ve kaliteleri çok azalmaktad?r. Günümüzde kan hücrelerinin hangi mutasyonlarla 'do?ru yoldan ayr?l?p kanserli yola girdi?ini' anlamak çok önemlidir. Çünkü özel mutasyon tiplerine göre yeni ilaçlar geli?tirilmi?tir ve bu ilaçlar?n standart tedaviye eklenmesiyle çok daha ba?ar?l? sonuçlar elde edilmektedir" aç?klamas?n? yapt?.

GÖÇ SORUNU VE ?K? ÖNEML? ARA?TIRMA SONUCU
Türk Hematoloji Derne?i Ara?t?rma Sekreteri Doç. Dr. Neslihan And?ç, göç ve depremin getirdi?i sa?l?k sorunlar? hakk?nda bilgiler vererek, "Hastalar?n yeterli gerekli tedavi alamad???; hastal?klar?n?n ta??d??? risk faktörleri hakk?nda gerek kullan?lan dilin farkl?l??? nedeniyle ileti?im eksikli?i; gerek e?itim seviyesi yetersizli?i nedeniyle yeterince bilgi sahibi olamad??? ve sonuçta yüksek hastal?k ve ölüm oranlar?na yol açabilece?i gözlemlenmi?tir. Van'da yap?lan bir çal??mada birden çok do?um yapan kans?zl??? olan hastalar?n yüzde 70'den fazlas?n?n okuma yazma bilmedi?i tespit edilmi?tir. Kayseri'de yap?lan bir ba?ka çal??mada Suriyeli genç kad?nlar?n ve ya?l? erkeklerin derin ve yo?un Vitamin B12 eksikli?inin oldu?u tespit edilmi?tir. Bin 500 hastan?n tarand??? geni? çapl? geriye dönük çal??mada Suriyeli mültecilerin en s?k görülen kanserlerin ba??nda lösemi, lenfoma ve miyelom oldu?u; düzenli takip ve tedavi olamad?klar? için tedavi yan?tlar?n?n daha kötü oldu?u saptanm??t?r. Bu konuda, global i?birli?i ve yeni planlamalar?n kaç?n?lmaz oldu?u; göçmen sa?l?k stratejileri çerçevesinde hematolojik hastal?klar?n üzerinde yo?unla??lmas? gereklili?i aç?kt?r" dedi.

DEPREM HEMATOLOJ?Y? DE ETK?LED?
6 ?ubat depremlerinde çok say?da hastane ve sa?l?k birimini tahrip oldu?una, çok say?da sa?l?k personelinin ölümüne ve yaralanmas?na yol açt???n? aktaran And?ç, "Bu ba?lamda bölgedeki hematoloji ve onkoloji merkezleri hasara u?rad?. Bu bölgede çal??an birçok doktor, hem?ire ve yard?mc? sa?l?k personeli hayat?n? kaybetti. Pek çok ki?i evlerini, ailelerini, arkada?lar?n? ve sevdiklerini kaybetti. Depremlerde ölen hasta say?s? bilinmiyor. Bölgedeki hematoloji ve onkoloji merkezleri depremin hemen ard?ndan faaliyetlerini durdurarak hasar ve kay?plar?n de?erlendirilmesi için di?er birimlerle ileti?ime geçti. Deprem bölgesindeki ve ülke genelindeki merkezler, hastalar?n tedavisinin aksamamas? için etkilenen merkezlerine lojistik ve t?bbi destek sa?lad?. Bu merkezlerdeki hastalar, i?birlikçi bir a? arac?l???yla ülke çap?ndaki di?er bölümlere nakledildi. Türk vatanda?lar?n?n laboratuar sonuçlar?, ameliyat ve patoloji raporlar? ile radyolojik görüntüler dahil tüm bireysel sa?l?k verilerinin sakland??? Türkiye'nin merkezi çevrimiçi veri taban? E-Nab?z, tedavi planlar?n?n yeniden olu?turulmas?nda ve tedavi sürdürülmesinde büyük katk? sa?lad?. Deprem bölgesindeki hematoloji ve onkoloji hastalar?na hizmet için di?er bölgelerde hizmet eden çocuk hematoloji ve onkoloji personelinden bir gönüllü listesi haz?rland?. Birçok sa?l?k kurulu?unun hasta dosyalar?n?n ve bilgisayar altyap?s?n?n tamamen silindi?i böylesine büyük bir y?k?m durumunda, bireylerin merkezile?tirilmi? bir çevrimiçi sa?l?k veri taban? hayat kurtar?c?d?r. Bu ba?lamda, Türkiye'nin e-Nab?z sistemi, hastalar?n sevk edildi?i merkezlerde hastalar?n tedavisinin devam?nda büyük katk? sa?lad?" diye konu?tu.

DEPREMDE KAN TEM?N?N?N ÖNEM?
Depremde kan ve kan ürünlerinin temininin önemli oldu?una de?inen And?ç, "Her sa?l?k kurulu?unun afet plan? olmal? ve çal??an personel buna hakim olmal?d?r. 3-7 günlük kritik stok seviyesinde kan ürünü elde bulundurulmal?d?r. Kan bankac?l??? hizmeti sunan kurulu?lar?n beklenmedik ve ola?an d??? durumla kar??la??ld???nda verdikleri hizmetin kesintiye u?ramamas? ve ya?anabilecek olumsuzluklar?n en asgariye indirilmesi için kendi olanak ve imkanlar? ölçüsünde tavsiye edilen uygulamalara ili?kin gerekli planlamalar?n? yaparak haz?rl?kl? olmalar? gerekir" ifadelerine yer verdi.